Çamaşır Suyunun ( Sodyum Hipoklorit ) Hastanelerde Kullanımı

Hastanelerde çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) yüzey ve ekipman dezenfektanı olarak kullanılır, antiseptik olarak kullanılması daha seyrektir. Ticari olarak satılan çamaşır sularındaki sodyum hipoklorit konsantrasyonu %5 (50,000 ppm) ’dir. Çeşitlikaynaklar gözden geçirildiğinde çamaşır suyunun konsantrasyon ve temas süresi çok değişmekle birlikte, vejetatif bakteriler için 100 ppm (1/500 sulandırım) -10 dakika, M.tuberculosis ve sporlu bakteriler için 1000 ppm (1/50 sulandırım)- 10 dakika temas süreleri gerekmektedir. Balgam, kan gibi organik maddelerin varlığında bu bakteriler için önerilen çamaşır suyu konsantrasyonu 10 kat daha fazla yoğun hazırlanmalıdır. Virüsler (HIV, Hepatit B ) kan, serum gibi organik maddeler ile zengin bir ortamda bulundukları için önerilen konsantrasyon 5000 ppm (1/10 sulandırım) - 10 dakika, mantarlar cinslerine göre çok farklılık göstermektedirler, Aspergillus niger için 100 ppm – 60 dakika diğerleri için ise 100 ppm –5 dakika. Protozoonlar için ise 100 ppm – 90 dakika temas süresi yeterli olduğu bildirilmiştir.
Klor 1774 yılında isveçli kimyager Scheele tarafından bulunmuştur; klor gazının sudaki solusyonunun renk giderici özelliğinden dolayı tekstilde yaygın olarak kullanılmaktadır (1).1843 yılında Oliver Wen-dell Holmes Boston’da ve 1847 yılında Ignaz Semmelweis Viyana’da puerperal ateş’in nedenini birbirlerinden bağımsız olarak araştırırken, bu hastalığın doktor ve hemşirelerin el ve giyecekleri ile hastalara bulaştığını düşünmüşlerdir. Holmes vizit sırasında bir hastadan diğer hastaya geçmeden önce ellerini kalsiyum hipoklorit solüsyonu ile yıkayan doktorların hastalarında bu hastalığın görülmediğini gözlemlemiştir. Semmelweis ise otopsi odasından çıkan doktorların doğum muayenesine girmeden önce ellerini hipoklorit kireci ile yıkamaları üzerinde ısrarla durmuş, bu basit gibi görünen önlem puerperal ateşin düşüşünde önemli rol oynamıştır. Dakin 1.Dünya savaşında açık yaraların antisepsisinde sodyumhipokloridin %0.5’lik solusyonunu yaygın olarak kullanmıştır (1, 2, 3). Klor lağım ve içme sularının dezenfeksiyonundakullanılmasıyla da halk sağlığı açısından önem kazanmıştır. 1854 yılında Londra’da lağım sularınındezenfeksiyonunda hipoklorit kullanılmıştır. Klor ile suların dezenfeksiyonu ise ilk kez 1902 yılındaBelçika’nın küçük bir kenti olan Middekerk’ de yapılmıştır. Daha sonraki yıllarda kullanımı, başta A.B.D olmak üzere, dünyanın çeşitli yerlerine yayılmıştır (1). Klor’un kimyasal özelliği ve klor için kullanılan bazı önemli tanımlamalar Sodyum hipoklorit’in (NaOCl) toz, granül ve sıvı ol-mak üzere üç şekli bulunmaktadır. Sıvı sodyum hipoklorit belli miktarlarda alınarak bilinen çamaşır suyu elde edilir. Sodyum hipokloritin en önemli maddesi klordur. Klor suda eridiğinde küçük bir kısmı suyun kirliliği ile tükenir (tükenen klor = chlorinedemand), geri kalan kısmına serbest klor (mevcut total artık klor = total residual available chlorine) adı verilir. Mevcut artık klorun elementer klor (Cl2, hipoklorik asit (HOCl) ve hipoklor iyonları (OCl) olmak üzere üç şekli bulunur. Her üç şeklin de suda oluşması için suda amonyak veya diğer nitrojenli bileşiklerin olmaması gerekir. Amonyak veya diğer nitrojenli bileşiklerin bulunması durumunda klor bunlarla bileşerek kloramin veya N-klor bileşikleri oluşturur. Klorun oluşturduğu bu son bileşiklere kombine mevcut klor (combined available chlorine) adı verilir ( 3 ). Klor elektronlara karşı afinitesinden dolayı çok güçlü bir okside edici ajandır, suda bulunan demir iyonları (Fe ++), mangenez iyonları(Mn++ ) , nitritler (NO2- ) ve hidrojen sulfid (H2S) gibi inorganik maddeler ve ayrıca organik maddelerle birleştiğinde redükte olur ve kloride dönüşerek dezenfektan özelliğini kaybeder ( 3 ). Etki mekanizması:Çamaşır suyunun etki mekanizması tam olarak bilinmemektedir, ancak yapılan deneyler sonucu elde edilen bilgiler ışığında bazı görüşler ileri sürülmüştür: 1. Klor hücre membranındaki proteinler ile birleşerek N-klor bileşikleri oluşturur ve bu son ürün hücre metabolizmasını bozarak hücrenin ölümüne neden olur.2.Klor hücre membranına etki ederek hücre içindeki maddelerin dışarıya sızmasına ve hücrenin ölümüne neden olur.3. Klor hücre içinde anahtar rolü oynayan enzimleri etkileyerek hücrenin ölümüne neden olur. Bu son görüş diğerlerine göre daha geçerlilik kazanmış, bunun nedeni olarak klorun hızlı antimikrobiyal etkisi gösterilmiştir (1, 3).
Çamaşır suyunun dezenfeksiyondaki yeri
Çamaşır suyu içerdiği klor konsantrasyonuna göre yüksek (cerrahi aletler ) ve düşük (yüzey, su) düzey de dezenfeksiyonda kullanılır, antiseptik olarak kullanılması çok seyrektir (1).

Dezenfeksiyonda çamaşır suyu kullanımının
avantajları:
1. Geniş spektrumlu antimikrobiyal madde olması
2. Hızlı bakterisidal özelli¤i sahip olması
3. Kalıcı etki özelli¤inin olması
4. Kullanımının kolay olması
5. Suda erime özelliğinin olması
6. Konsantre ve seyreltilmiş formlarında stabil olması
7. Kullanım konsantrasyonunda toksik olmaması
8. Organik ve inorganik bileşikleri oksitleyerek ortaya çıkan klorun zehirleyici özelliğinin olmaması
9. Koku giderici, renksiz, yanıcı ve boyama özelliğinin olmaması ve ucuz olması
Dezavantajları:
1. Mukoz membrana irritasyon etkisinin olması
2. Bazı kimyasal maddelerle reaksiyonlara girerek
toksik klor gazının oluşması
3. Konsantre olarak kullanıldığı zaman kokulu olması
4. Organik maddeler varlığında etkisinin azalması
5. Bazı metallere karşı olumsuz etki yapması